Presidenti Trump është fokusuar në një armëpushim të kufizuar në luftën e Ukrainës, ndërsa ai kërkon të kryesojë bisedimet më të gjera të paqes midis Moskës dhe Kievit.
Presidenti rus Vladimir Putin këtë javë hodhi poshtë një armëpushim të plotë 30-ditor të propozuar nga SHBA dhe të mbështetur nga Ukraina, por ai sinjalizoi hapjen ndaj një armëpushimi më të ngushtë të fokusuar në infrastrukturën energjetike, megjithëse mbeten shumë pikëpyetje rreth kushteve dhe zbatimit të tij.
Zyrtarët amerikanë priten në Arabinë Saudite javën e ardhshme, me plane të raportuara për të mbajtur takime të veçanta me delegacionet ukrainase dhe ruse për të sqaruar detajet.
Ja se çfarë dëshiron secila palë në bisedime.
Çfarë dëshiron Trump?
Ndërsa Trump nuk ka përmbushur premtimin e tij për t’i dhënë fund luftës në 24 orë, ai mund të thotë se ka lëvizje përpara në bisedime.
Deri më tani, strategjia e tij është fokusuar në presionin ndaj Ukrainës për lëshime duke përdorur ndihmën ushtarake dhe të inteligjencës.
Marrëveshjet ekonomike duket se janë një prioritet për Trumpin në bisedimet me Ukrainën dhe Rusinë.
Në bisedën e Trumpit me Putinin, ai theksoi se përmirësimi i lidhjeve midis dy vendeve “ka një avantazh të madh”, duke përfshirë stabilitetin gjeopolitik.
Trump i ka bërë presion Ukrainës që të nënshkruajë një marrëveshje për nxjerrjen e mineraleve dhe ai ngriti një ide të re pas një telefonate me presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky këtë javë: marrjen e pronësisë së centraleve bërthamore të Ukrainës.
Zelensky tha se diskutimi u fokusua në termocentralin më të madh bërthamor të Ukrainës, Zaporizhzhia, i cili është nën pushtimin rus, dhe nëse mund të ketë një rol të SHBA-së për ta rikthyer atë në duart e Ukrainës, ndoshta si pjesë e bisedimeve territoriale.
Trump thuhet se është i interesuar për termocentralin si pjesë e fuqizimit të industrisë minerare në Ukrainë pas luftës.
Ai tha të premten se kontratat po negociohen për “ndarjen e tokave” si pjesë e një marrëveshjeje përfundimtare të paqes.
Ndërkohë, Putin shpalli aneksimin e katër territoreve të Ukrainës, duke përfshirë Zaporizhzhia, pavarësisht se nuk kishte kontroll të plotë territorial dhe refuzime ndërkombëtare.
Benjamin Schmitt, bashkëpunëtor i lartë në Qendrën Kleinman të Universitetit të Pensilvanisë për Politikat e Energjisë, tha se ideja e kontrollit të SHBA-së mbi centralin bërthamor ishte problematike për arsye të shumta.
“Putini, sinqerisht, nuk do të jetë i kënaqur me asnjë nga këto, sepse qëllimet e tij të luftës ishin të minonin plotësisht sovranitetin ukrainas”, tha ai.
“Dhe kështu, nocioni që SHBA të ketë, le të themi kontrollin, nëse jo pronësinë, në një farë mënyre mbi termocentralin Zaporizhzhia, kjo do të kishte rrezik të konsiderueshëm negativ”, shtoi Schimtt.
Çfarë dëshiron Putini?
“Putini ka zbutur disa nga kërkesat e tij ndërsa Trump detyron negociatorët në tryezë”, tha Rose Gottemoeller, e cila shërbeu si zëvendëssekretare e përgjithshme e NATO-s nga viti 2016 deri në 2019, në podcastin “Russian Roulette” të organizuar nga Qendra për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare.
Kjo përfshin që Putini dhe ndihmësit e tij kryesorë të heqin kundërshtimet publike ndaj pranimit të Ukrainës në Bashkimin Evropian dhe të ndryshojnë retorikën mbi qëllimet e saj të mëparshme të luftës për “denazifikimin” në Ukrainë.
“Objektivat e tij kanë ndryshuar”, tha Gottemoeller.
Por, Putin është ende kundër anëtarësimit të Ukrainës në NATO, pritjes së forcave të huaja paqeruajtëse ose rimarrjes zyrtarisht të territorit që Rusia ka pushtuar duke filluar me pushtimin e Krimesë në vitin 2014.
Në masën që Putin ndihet i motivuar për të arritur një armëpushim, ekonomia ruse ka të ngjarë të jetë një faktor kryesor motivues, shkruan yahoo news.
Sulmet e shtuara të Ukrainës në objektet ruse të naftës dhe energjisë thuhet se kanë ulur prodhimin e saj të naftës, të paktën përkohësisht, me 10%.
Dhe ndërsa Rusia i ka tejkaluar kryesisht sanksionet amerikane, evropiane dhe ndërkombëtare duke kaluar në një ekonomi të kohës së luftës, është e paqartë se sa kohë është e qëndrueshme kjo strategji.
Schmitt, i Universitetit të Pensilvanisë, tha se sanksionet mbi sektorin energjetik të Rusisë “kanë padyshim ndikim makroekonomik në ekonominë ruse”.
Ai shtoi se tani është koha për zbatimin më të rreptë të këtyre sanksioneve dhe forcimin e kontrolleve të eksportit kundër teknologjive të sektorit të energjisë dhe mallrave komerciale të përdorura në prodhimin ushtarak.
“Kur bëhet fjalë për marrëdhëniet SHBA-Rusi, ne duhet të bëjmë atë që kupton Putini, që është diplomacia e vështirë, fuqia e fortë”, tha ai.
Çfarë dëshiron Zelensky?
Propozimi i Trumpit për një armëpushim të kufizuar në energji dhe infrastrukturë përputhet me përpjekjet e mëparshme të Ukrainës në bisedimet me Rusinë gjatë vitit të kaluar.
“Në thelb, ajo që u ra dakord pak a shumë midis Trumpit dhe Putinit ishte kthimi në dy marrëveshje që Rusia dhe Ukraina kishin përfunduar pothuajse vitin e kaluar, por nuk e kaluan kurrë vijën e finishit”, tha Samuel Charap, shkencëtar i lartë politik në RAND Corp.
Kjo përfshin bisedimet që ishin planifikuar të zhvilloheshin në gusht për një armëpushim të infrastrukturës energjetike, të cilat u prishën kur Ukraina nisi një inkursion në territorin rus të Kurskut.
Raportohet se Trump dhe Zelensky, në një bisedë telefonike të mërkurën, folën gjithashtu për zgjerimin e armëpushimit të kufizuar në Detin e Zi, një rrugë ujore kritike për eksportet ukrainase dhe një pikë e ndezur e luftimeve me Rusinë.
Zyrtarët ukrainas dhe rusë thuhet se arritën në fazat përfundimtare të një marrëveshjeje mbi Detin e Zi në mars 2024, por Kievi u tërhoq.
“Mendoj se është shumë e çuditshme që qeveria Zelensky e ka forcuar tani këtë propozim të gjatë për një armëpushim dhe e ka sjellë atë në tryezë me amerikanët, sepse kjo i jep një shtysë shtesë”, tha Gottemoeller, tani pedagog në Institutin Freeman Spogli të Universitetit Stanford për Studime Ndërkombëtare dhe studiues në Institutin Hoover.
“Ukrainasit kanë negociatorët e tyre me shumë përvojë dhe janë shumë, mendoj, shumë të zgjuar në përfaqësimin e interesave të tyre në tryezën e bisedimeve”, shtoi ai.
Zelensky ka thënë prej kohësh se garancitë e vazhdueshme të sigurisë, në mënyrë ideale që përfshijnë SHBA-në dhe NATO-n, janë një komponent thelbësor i çdo marrëveshje paqeje.
Aty ku qëndron Evropa
Evropa, e kujdesshme ndaj paparashikueshmërisë së Trumpit si aleate ushtarake, po harton gjithnjë e më shumë plane për të forcuar industritë e saj të mbrojtjes dhe ndihmën për Ukrainën.
“Ka shumë gjëra që po ndodhin tani, e gjithë ky muhabet dhe një sasi e mjaftueshme takimesh dhe aktivitetesh reflektojnë që evropianët e marrin seriozisht këtë”, tha John Herbst, drejtor i lartë i Qendrës Eurasia të Këshillit Atlantik dhe ish-ambasador në Ukrainë.
“Kjo është e vështirë, kjo është e komplikuar dhe do të marrë kohë. Por nuk ka dyshim që në mendjen time tendenca është drejt një shpenzimi më të fuqishëm për mbrojtjen”, shtoi Herbst.
Por sfida e vendosjes së Evropës në të njëjtën faqe lidhur me planet për të ndihmuar Ukrainën “u lëkund” në fillim të kësaj jave.
Shefja e Politikës së Jashtme të Bashkimit Evropian, Kaja Kallas, e pa planin e saj për një paketë ndihme ushtarake prej 43 miliardë dollarësh për Ukrainën, të lëkundet mes reagimeve të liderëve evropianë.
Dhe një përpjekje për të mbledhur municion me vlerë 5.4 miliardë dollarë dështoi.
Megjithatë, udhëheqës të lartë ushtarakë nga më shumë se 30 vende u takuan në Angli të enjten për të plotësuar planet për një forcë paqeruajtëse ndërkombëtare që mund të vendoset në Ukrainë në rast të marrëveshjes me Rusinë.
Dhe presidenti francez Emmanuel Macron njoftoi se një koalicion i kombeve të gatshme që mbështesin Ukrainën do të takohet në Paris më 27 mars – dhe do të përfshinte Zelenskyn.
Karta e egër e NATO-s e Trumpit
Ndryshe, Trump është thellësisht kritik ndaj anëtarëve të aleancës, të cilët ende nuk e kanë rritur buxhetin e tyre të mbrojtjes në 2% të prodhimit të tyre të brendshëm bruto, duke sugjeruar se SHBA nuk do të vepronte për t’i mbrojtur ata në rast të një sulmi.
Madje, u përhapën fjalë edhe për një tërheqje të mundshme të SHBA-së nga aleanca.
Por, ekziston një ndarje e qartë midis aleatëve dhe këshilltarëve të Trumpit për NATO-n.
Ndërsa zërat e MAGA si Donald Trump Jr. dhe miliarderi teknologjik Elon Musk kanë mbrojtur një tërheqje të SHBA-së nga NATO, zëra më konvencionalë të sigurisë kombëtare si Sekretari i Shtetit Marco Rubio dhe këshilltari i sigurisë kombëtare Mike Waltz nuk janë pajtuar.
Planet e NATO-s gjithashtu do ta vendosin Trumpin në një kurs përplasjeje me senatorët e GOP që mbështesin angazhimin e fortë të SHBA-së në aleancë.
