Ministri për Çështje Evropiane, Orhan Murtezani, kishte fjalën e tij në takimin e 24-të të Komitetit të Përzier Parlamentar BE-Maqedoni e Veriut, i cili sot dhe nesër mbahet në Parlamentin Evropian në Strasburg. Takimi, i kryesuar nga anëtarë të Parlamentit Evropian dhe Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut, iu përkushtua marrëdhënieve midis Maqedonisë së Veriut dhe Bashkimit Evropian, me theks në të drejtat themelore dhe lirinë e shprehjes, sundimin e së drejtës dhe luftën kundër korrupsionit, progresin në negociatat e aderimit, marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë dhe stabilitetin rajonal, si dhe çështje në fushat e mjedisit, transportit, energjetikës, lidhjes infrastrukturore, digjitalizimit dhe inteligjencës artificiale.
Në fjalën e tij, Ministri Murtezani iu referua prioriteteve kryesore të vendit në procesin evropian, duke theksuar përkushtimin drejt reformave në kuadër të Planit të Rritjes dhe Agjendës së reformave. Ai theksoi se vendi vazhdon me zbatimin e hapave thelbësore reformuese, si dhe me përgatitjen e investimeve të rëndësishme që do të përforcojnë harmonizimin ekonomik dhe institucional me Bashkimin Evropian. Murtezani gjithashtu iu referua edhe vlerësimit të Raportit vjetor të Komisionit Evropian për vitin 2025, duke theksuar se raporti konfirmon progresin e vazhdueshëm të Maqedonisë së Veriut dhe se rekomandimet e Komisionit tanimë janë të përfshira në planifikimin nacional.
Fjalimi i plotë:
Të nderuar kryesues, të nderuar përfaqësues të Komisionit Evropian, të nderuar kolegë dhe miq,
Është peshë të caktuar kur flet nga Strasburgu, nga kjo sallë ku Evropa mësoi ta rrjedhë historinë e saj në shpresë. Strasburgu nuk është vetëm qytet institucionesh; është metaforë e gjallë për atë që është bërë Evropa – hapësirë ku dialogu zëvendësoi përçarjen dhe ku idealet gjetën zërin e tyre në institucionet e ndërtuara për të mbijetuar. Në mjedis të tillë, Evropa nuk mund të jetë objekt i fjalës abstrakte. Këtu flitet për përgjegjësinë, partneritetin dhe guximin për reforma. Sot, ndërsa po takohemi në këtë shtëpi të Demokracisë, po na bashkon e njëjta bindje: se Evropa është më e fuqishme kur dëgjon, kur krijon përmes dialogut dhe bindjes. Për Maqedoninë e Veriut, rruga evropiane kurrë nuk ka qenë aspiratë e largët. Gjithmonë ka qenë detyrë e përditshme, përpjekje e disiplinuar angazhimi të shndërrohet në rezultate. Plani i Rritjes së BE-së për Ballkanin Perëndimor i ka dhënë kësaj përpjekjeje dimension të ri. Ai është edhe njohje e asaj që është arritur dhe ftesë për thellimin e mëtutjeshëm të progresit. Përmes këtij Plani, Bashkimi Evropian tregoi se integrimi nuk është proces që shtyhet për ndonjë moment të ardhshëm; ai fillon me transformimin e sistemeve, ekonomive dhe shoqërive që sot dhe mund të sjellë përfitime të prekshme edhe para anëtarësimit formal.
Maqedonia e Veriut e kryesoi këtë transformim. Ishim vendi i parë në rajon që vuri në funksion Instrumentin për Reforma dhe Rritje dhe mori para-financim prej më shumë se pesëdhjetë e dy milionë euro. Agjenda e reformave që kemi miratuar është gjithëpërfshirëse dhe ambicioze, mbulon reforma në qeverisje dhe administratë publike, sundimin e së drejtës, energjetikë dhe tranzicionin e gjelbër, digjitalizimin dhe zhvillimin e kapitalit njerëzor. Ajo i jep strukturë reformave tona dhe qartësi në qëllimet tona. Për më pak se një vit, u dorëzuan dhe u miratuan dy kërkesa për lirimin e mjeteve, që është progres konkret në sërë fushash: nga infrastruktura digjitale dhe efikasiteti energjetik deri te përmirësimi i klimës së biznesit. Tani më janë paguar gjithsej njëzet e katër milionë euro, me mjete shtesë që mund të sigurojnë pas përmbushjes së njëzet e nëntë hapave aktivë të reformave të parapara për dhjetor 2025, si dhe të hapat e mbetura nga periudhat e mëparshme të raportimit. Çdo hap është më shumë sesa etapë historik burokratik; është tregues i besueshmërisë së vendit dhe të përkushtimit të Qeverisë drejt ndryshimeve të qëndrueshme.
Agjenda jonë e investimeve në kuadër të Planit të rritjes vazhdon të rritet si në vëllim ashtu edhe në vizion. Në përgatitje janë njëzet e një projekte të mëdha, me vlerë rreth 1.1 miliardë euro, që do të mbështeten me mbi gjysmë miliardi euro përmes Kornizës investuese në Ballkanin Perëndimor (KIBP). Këto projekte përfshijnë iniciativa në fushat e energjetikës, digjitalizimit, transportit dhe arsimit, iniciativa të parapara për të lidh qytetarët, të përmirësojnë konkurrencën dhe për të përforcojnë qëndrueshmërinë. Maqedonia e Veriut gjithashtu ka aplikuar për katër projekte të reja sipas Kornizës Investuese të Ballkanit Perëndimor, të cilat kombinojnë ndihmë teknike dhe grante investuese me qëllim për të përforcuar themelet për rritje afatgjatë.
Progresi që po bëjmë bazohet në struktura të përcaktuara qartë. Paralelisht, po punojmë për finalizimin e udhërrëfyesve për hapjen e kapitujve të Sundimit të së drejtës dhe Reformave në administratën publike, si pikë-referimi fillestar për klasterin e Vlerat Themelore. Udhërrëfyesi i RAP-it tanimë është miratuar nga Qeveria, ndërsa udhërrëfyesi i për Sundimin e së drejtës po finalizohet në koordinim me Komisionin Evropian. Të dy dokumentet janë harmonizuar me standardet më të gjera evropiane dhe skrining raportet e KE-së. Në to përcaktohen afate kohore, tregues të matshëm dhe përgjegjësi institucionale, duke siguruar që reformat nuk janë hapa të izoluar, por pjesë e një procesi të vazhdueshëm. Udhërrëfyesi për funksionimin e institucioneve demokratike, i cili po përgatitet në konsultim me Komisionin, përforcon këtë qasje kornizë përmes përforcimit të transparencës, llogaridhënies dhe pluralizmit.
Me Raportin e Komisionit Evropian për vendin për vitin 2025 konfirmohet se këto përpjekje po japin rezultate. Në të pranohet progresi në fushat kryesore, duke përfshirë menaxhimi i financave publike, digjitalizimi dhe reformat gjyqësore. Në Raport gjithashtu theksohet harmonizimi i vazhdueshëm i Maqedonisë së Veriut me Politikën e përbashkët të jashtme dhe të sigurisë dhe theksohet kontributi konstruktiv rajonal i vendit. Njëkohësisht, Raporti na bën thirrje të përshpejtojmë reformat në fushat ku qëndrueshmëria është rëndësisë thelbësore. Ne e marrim këtë mesazh seriozisht. Rekomandimet nga raporti i këtij viti, së bashku me konkluzionet e skriningut dhe misioneve të ekspertëve, tanimë janë integruar në Programin nacional për miratimin e të drejtës së BE-së edhe në kornizën tonë afatmesme buxhetore.
Rezultatet nga këto reforma tanimë po transformojnë jetën e përditshme të qytetarëve. Përmes strategjisë SMART/MK 2030, shërbimet digjitale po transformohen; Ligji për komunikimet elektronike është harmonizuar me Kodin Evropian për komunikime elektronike, me çka po sigurohet bazë ligjore solide për harmonizim të mëtejshëm me ligjin e BE-së për roaming në kuadër të iniciativës “Roaming si në shtëpi”; dhe me lançimin e WiFi4WB, gjashtëdhjetë e tre komuna së shpejti do të mundësojnë internet falas në vendet publike. Themelimi i qendrës sonë nacionale për inteligjencë artificiale, VEZILKA, na vendosi ndër të parët në rajon që krijuan ekosistem për përdorim të përgjegjshëm të inteligjencës artificiale. Në të njëjtën kohë, me ndërlidhjen tonë me Zonën e vetme të pagesave në euro, integrimi evropian u bë realitet konkret dhe i prekshëm për qytetarët dhe bizneset. Transaksionet që më parë zgjasnin me ditë të tëra tani përfundojnë për moment të shkurtër, familjet dhe bizneset kursejnë në shpenzime, ndërkaq bashkëpunimi ndërkufitar po bëhet realitet i përditshëm. Ky është tregues i qartë se si reformat po shndërrohen në mundësi kurse integrimi po bëhet përvojë e vërtetë dhe e jetuar.
Të nderuar anëtarë,
Deri sa i miratuam Rekomandimet e përbashkëta të këtij Komiteti, duhet të rikujtojmë një premtim të bërë dy dekada më parë, në Selanik, se e ardhmja e Ballkanit Perëndimor është në familjen evropiane. Ky premtim duhet të vazhdojë të jetojë jo vetëm me fjalë, por edhe përmes veprave. Për Maqedoninë e Veriut, rruga e së cilës ka qenë e gjatë dhe shpesh e përmbushur me sfida jashtë kritereve të Kopenhagës, rruga evropiane dhe anëtarësimi i plotë mbeten çështje e bindjes së fuqishme, e jo të komforit. Çdo reformë që zbatojmë përforcon bindjen tonë se Evropa është më e fuqishme kur mban premtimin e saj dhe se Unioni është i plotë kur ata që kanë pritur më gjatë përfundimisht pranohen si anëtarë të plotfuqishëm. Faleminderit.
