Një gotë verë me darkë është reklamuar si një eliksir shëndetësor për dekada në kulturën popullore, por edhe në disa punime shkencore.
Thuhej se konsumi i moderuar, veçanërisht i verës së kuqe, mbron trurin dhe zemrën.
Një hulumtim i ri i botuar në revistën BMJ Evidence-Based Medicine në shtator 2025 tregoi qartë se një dozë e tillë mbrojtëse nuk ekziston. Për më tepër, edhe sasia më e vogël e alkoolit shoqërohet me një rrezik në rritje të demencës.
Në studimin e ri, ekipi i hulumtimit analizoi të dhënat nga më shumë se gjysmë milioni njerëz në Britaninë e Madhe dhe SHBA midis moshës 56 dhe 72-vjeç. Pjesëmarrësit u ndoqën deri në 15 vjet, dhe u vëzhguan zakonet e tyre të pirjes dhe rezultatet shëndetësore.
Në shikim të parë, të dhënat dukeshin se konfirmonin historinë e vjetër: rreziku i demencës ishte më i lartë midis atyre që nuk pinin alkool dhe atyre që pinin shumë alkool, ndërsa dukej se ishte më i ulët midis atyre që pinin alkool në mënyrë të moderuar – e famshmja “kurba U”.
Autorët e studimit arritën në përfundimin se kurba ishte në fakt një iluzion optik. Domethënë, midis atyre që raportuan se nuk pinin, kishte shumë ish-alkoolistë dhe njerëz që kishin ndaluar së piri për shkak të sëmundjes.
Kur studiuesit përdorën metodën randomizimi Mendelian, e cila mbështetet në predispozitat gjenetike për (mos)pirjen e alkoolit në vend të vetë-raportimeve, kurba U u zhduk. Rreziku i demencës filloi të rritej vazhdimisht me nivelin e konsumit dhe kjo ishte tashmë rasti në doza të ulëta. Me fjalë të tjera, nuk u gjet asnjë efekt mbrojtës i alkoolit, madje as në sasi “të moderuara”.
Randomizimi Mendelian në këtë studim funksionoi duke përdorur variante gjenetike të lidhura me metabolizmin e alkoolit, siç janë gjenet ALDH2 dhe ADH1B, të cilat te disa njerëz shkaktojnë reaksione të pakëndshme ndaj alkoolit, siç janë skuqja dhe të përzierat.
U konfirmua se ata që mbajnë variante të tilla të gjeneve pinë mesatarisht ndjeshëm më pak alkool, ndërsa të tjerët e konsumojnë më shpesh.
Kjo metodë rezultoi në grupe natyrisht “të rastësishme” që ndryshojnë në preferencat e tyre për alkoolin, gjë që lejoi një vlerësim më të besueshëm të efektit të alkoolit në rrezikun e demencës duke përjashtuar faktorë ngatërrues si gjendja socio-ekonomike ose shëndetësore. Kjo do të thotë se njerëzit me të ardhura dhe arsim më të lartë kanë më shumë gjasa të pinë pije të moderuara dhe me cilësi më të mirë, dhe ish-alkoolistët shpesh nuk pinë aspak.
“Hulumtimi ynë mbështet tezën se ekziston një efekt i dëmshëm i të gjitha niveleve të konsumit të alkoolit në rrezikun e demencës dhe tregon se nuk ka prova që sugjerojnë një efekt mbrojtës të sugjeruar më parë të konsumit të tij të moderuar,” thuhet në studim.
Ata gjithashtu shtuan se ulja e konsumit të alkoolit në popullatë mund të ulë ndjeshëm numrin e rasteve të demencës – ata vlerësojnë deri në 16% më pak.
Demenca është një nga sfidat më të mëdha të shëndetit publik në nivel global. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, më shumë se 55 milionë njerëz jetojnë me të sot, dhe numri mund të trefishohet pothuajse deri në vitin 2050.
Meqenëse nuk ka kurë për demencën, strategjia e vetme është parandalimi, dhe këtu studimi i ri hap perspektiva të reja. Nëse edhe një sasi e vogël alkooli tregohet të jetë një faktor rreziku, atëherë rekomandimet që sugjerojnë se “një gotë verë në ditë është e mirë për trurin” bëhen jo vetëm të vjetruara, por edhe potencialisht të dëmshme.
Studimi i ri i bashkohet një grupi kërkimesh që kanë kërkuar të testojnë mitet ekzistuese rreth alkoolit. Artikuj të mëparshëm të botuar në revista si The Lancet kanë treguar se nuk ka një nivel të sigurt të konsumit të alkoolit kur bëhet fjalë për shëndetin e zemrës dhe enëve të gjakut. Studimi i ri tani e zgjeron këtë përfundim në tru.
