Samiti BE–Ballkani Perëndimor i mbajtur sot në Bruksel ka publikuar një deklaratë të përbashkët ku liderët evropianë riafirmuan angazhimin e tyre të plotë për anëtarësimin e vendeve të rajonit në Bashkimin Evropian.
Në dokumentin përfundimtar u theksua se e ardhmja e Ballkanit Perëndimor është në familjen evropiane dhe se zgjerimi është një mundësi reale që duhet shfrytëzuar.
“Ne riafirmojmë angazhimin tonë të plotë dhe të paekuivok për perspektivën e anëtarësimit të Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian. E ardhmja e Ballkanit Perëndimor është në Unionin tonë. Zgjerimi është një mundësi reale, e cila duhet shfrytëzuar.”, thuhet në pikën e dytë të kësaj deklarate.
Dokumenti i nënshkruar thekson se procesi i zgjerimit është një investim gjeostrategjik në paqe, siguri dhe stabilitet, ndërsa vendet aspiruese duhet të intensifikojnë reformat për të përmbushur standardet e BE-së. Po ashtu, u theksua rëndësia e sundimit të ligjit, lirisë së medias, barazisë gjinore dhe respektimit të të drejtave të pakicave si kushte themelore për integrimin.
Në këtë takim, kryeministri Edi Rama mori mbështetjen e liderëve evropianë për anëtarësimin e Shqipërisë brenda vitit 2030, ndërsa synimi i BE-së është që Mali i Zi të bëhet anëtar në vitin 2028 dhe Shqipëria në vitin 2029.
Rama zhvilloi takime me kreun e Këshillit Evropian, Antonio Costa, dhe shefen e diplomacisë evropiane, Kaja Kallas, të cilët vlerësuan reformat e ndërmarra nga Tirana. Në samit mungoi Serbia, gjë që u cilësua si një boshllëk i rëndësishëm nga kryeministri hungarez Viktor Orbán, i cili mbështeti integrimin e shpejtë të rajonit në BE. Ideja e presidentit serb Aleksandar Vuçiç për anëtarësimin e gjashtë shteteve ballkanike në të njëjtën kohë nuk gjeti mbështetje.
Deklarata e Brukselit thekson gjithashtu rëndësinë e bashkëpunimit rajonal, pajtimit dhe marrëdhënieve të mira fqinjësore, si dhe mbështetjen e palëkundur për Ukrainën në përballje me agresionin rus.
Samiti i radhës BE–Ballkani Perëndimor do të mbahet në Mal të Zi në qershor 2026, ku pritet të vlerësohet progresi i vendeve aspiruese drejt anëtarësimit.
Deklarata e Brukselit nga Samiti BE–Ballkani Perëndimor
Ne, udhëheqësit e Bashkimit Evropian (BE) dhe të Shteteve Anëtare të tij, në konsultim me partnerët tanë të Ballkanit Perëndimor, sot konkluduam sa vijon:
1.Samiti i sotëm demonstron forcën e marrëdhënieve tona dhe përfitimet që sjell për qytetarët tanë. Lufta e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës dhe sfidat gjeopolitike në rritje theksojnë nevojën për lidhje gjithnjë e më të forta mes BE-së dhe Ballkanit Perëndimor. Samiti është ngjarja më e rëndësishme e vitit për të rikonfirmuar partneritetin strategjik mes Bashkimit Evropian dhe Ballkanit Perëndimor.
2.Ne riafirmojmë angazhimin tonë të plotë dhe të paekuivok për perspektivën e anëtarësimit të Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian. E ardhmja e Ballkanit Perëndimor është në Unionin tonë. Zgjerimi është një mundësi reale, e cila duhet shfrytëzuar.
3.Ne mirëpresim dinamizmin e ri dhe përparimin e bërë që nga Samiti i fundit. Përshpejtimi i procesit të anëtarësimit, i bazuar në reforma të besueshme nga partnerët, kushtëzime të drejta dhe rigoroze dhe parimin e meritave vetjake, është në interesin tonë të përbashkët.
4.Zgjerimi është një investim gjeostrategjik në paqe, siguri, stabilitet dhe prosperitet, siç u theksua në Deklaratën e Grenadës. Urgjencat e kohës sonë kërkojnë një momentum të qëndrueshëm. Vendet aspiruese duhet të intensifikojnë përpjekjet e tyre reformuese. Paralelisht, Unioni duhet të forcojë bazën e brendshme dhe reformat.
5.BE mirëpret angazhimin e partnerëve të Ballkanit Perëndimor për të mbrojtur vlerat dhe parimet evropiane, në përputhje me të drejtën ndërkombëtare, primatin e demokracisë, të drejtave themelore dhe sundimin e ligjit, dhe pret që ata ta demonstrojnë këtë si me fjalë ashtu edhe me veprime, duke marrë përgjegjësi dhe duke zbatuar reformat e nevojshme, veçanërisht në fushën e bazave. Liria e shprehjes, media e pavarur dhe pluraliste, barazia gjinore dhe roli i fortë i shoqërisë civile janë thelbësore për të siguruar një demokraci funksionale. BE u bën thirrje partnerëve të garantojnë të drejtat dhe trajtimin e barabartë të personave që u përkasin pakicave.
6.Bashkëpunimi rajonal gjithëpërfshirës, pajtimi dhe marrëdhëniet e mira fqinjësore mbeten kyçe për ndërtimin e një të ardhmeje të përbashkët, si dhe për zbatimin me mirëbesim dhe rezultate konkrete të marrëveshjeve ndërkombëtare, përfshirë Marrëveshjen e Prespës me Greqinë dhe Traktatin e Miqësisë, Fqinjësisë së Mirë dhe Bashkëpunimit me Bullgarinë. Nevojiten përpjekje të mëtejshme vendimtare për të nxitur pajtimin dhe stabilitetin rajonal, si dhe për të gjetur dhe zbatuar zgjidhje përfundimtare, gjithëpërfshirëse dhe detyruese për mosmarrëveshjet rajonale dhe bilaterale të partnerëve, të rrënjosura në trashëgiminë e së kaluarës, në përputhje me të drejtën ndërkombëtare dhe parimet e vendosura, përfshirë Marrëveshjen për Çështjet e Trashëgimisë, si dhe rastet e mbetura të personave të zhdukur dhe krimeve të luftës.
7.Ne qëndrojmë të bashkuar në mbështetjen tonë të palëkundur për Ukrainën, ndërsa ajo mbron sovranitetin dhe integritetin e saj territorial kundër luftës së paprovokuar dhe të paligjshme të agresionit nga Rusia. Ne përsërisim mbështetjen tonë për një paqe gjithëpërfshirëse, të drejtë dhe të qëndrueshme në Ukrainë, të bazuar në Kartën e OKB-së dhe të drejtën ndërkombëtare.
8.Përafrimi me Politikën e Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë të BE-së (CFSP), përfshirë zbatimin e masave kufizuese të BE-së dhe kundërshtimin e shmangieve, mbetet një shprehje e fortë e zgjedhjes strategjike të partnerëve. Ne përgëzojmë ata partnerë të Ballkanit Perëndimor që tashmë janë plotësisht të përafruar dhe u bëjmë thirrje atyre që ende nuk e kanë bërë këtë të ndjekin shembullin.
9.BE mirëpret kontributet e partnerëve në misionet dhe operacionet e Politikës së Përbashkët të Sigurisë dhe Mbrojtjes. BE vazhdon të mbështesë Ballkanin Perëndimor në përballimin e kërcënimeve kibernetike dhe hibride, manipulimin e informacionit të huaj dhe ndërhyrjet, si dhe në forcimin e mëtejshëm të bashkëpunimit për ndërtimin e rezistencës, përfshirë përmes Qendrës së Kapaciteteve Kibernetike të Ballkanit Perëndimor dhe Mburojës Evropiane të Demokracisë.
10.Ne mirëpresim partneritetet e para të sigurisë dhe mbrojtjes në Ballkanin Perëndimor dhe nisjen e Dialogëve të Sigurisë dhe Mbrojtjes. Ne mbetemi të angazhuar për mbështetje të vazhdueshme në kuadër të Mekanizmit Evropian të Paqes.
11.Ne mbetemi të angazhuar për të afruar partnerët e Ballkanit Perëndimor me BE-në që gjatë procesit të zgjerimit. Integrimi gradual, i kryer në mënyrë të kthyeshme dhe të bazuar në merita, është në zhvillim në disa fusha politike, duke sjellë përfitime konkrete për qytetarët dhe duke përgatitur terrenin për anëtarësim. Propozime të tjera për integrim gradual duhet të merren në konsideratë, në përputhje me përafrimin me acquis të BE-së.
12.Ne mirëpresim përparimin në integrimin gradual të partnerëve të Ballkanit Perëndimor në Tregun e Vetëm të BE-së, përfshirë:
-zbatimin e nismave të Autostradës së Tregut të Vetëm, zgjerimin e Korridoreve të Gjelbra BE–Ballkani Perëndimor dhe financimin e modernizimit e harmonizimit të pikave kufitare;
-anëtarësimin e suksesshëm të disa partnerëve në Zonën e Vetme të Pagesave Euro (SEPA), me të tjerë në rrugë për t’u bashkuar, duke ulur ndjeshëm kostot e transaksioneve bankare;
-bashkimin ose përsëritjen e nismave digjitale, si Qendrat e Inovacionit Digjital, WiFi4WB dhe Portofoli Digjital i Identitetit të BE-së;
-uljen e kostove të roaming-ut të të dhënave mes BE-së dhe partnerëve të Ballkanit Perëndimor që nga 1 tetor 2023, duke konfirmuar angazhimin për zgjerimin e zonës “Roam like at Home” në Ballkanin Perëndimor, duke lejuar qytetarët të telefonojnë, dërgojnë mesazhe dhe përdorin internetin mobil kudo në BE dhe rajon pa kosto shtesë.
13.Plani i Rritjes do të përshpejtojë konvergjencën socio-ekonomike mes Ballkanit Perëndimor dhe BE-së, me kusht që partnerët të zbatojnë reformat e lidhura me BE-në. Plani ka potencialin të përshpejtojë rritjen ekonomike në rajon gjatë dekadës së ardhshme duke ofruar deri në 6 miliardë euro për reforma dhe investime, përveç 29 miliardë eurove që po zbatohen përmes Planit Ekonomik dhe të Investimeve. BE bën thirrje për të shfrytëzuar maksimalisht mundësitë e jashtëzakonshme që ofron Plani i Rritjes përmes zbatimit në kohë të reformave.
14. BE thekson se Tregu i Përbashkët Rajonal është një katalizator për integrim më të thellë dhe një hap drejt Tregut të Vetëm të BE-së. BE u bën thirrje partnerëve të Ballkanit Perëndimor të angazhohen plotësisht në bashkëpunim konstruktiv për ta bërë realitet dhe të zbatojnë marrëveshjet tashmë të arritura.
15. BE mirëpret dhe do të vazhdojë të mbështesë forcimin e lidhjes, përfshirë energjinë, transportin dhe digjitalizimin brenda rajonit dhe me BE-në. BE vazhdon të mbështesë përpjekjet e vazhdueshme për të diversifikuar burimet dhe rrugët e furnizimit me energji. Kjo do të rrisë sigurinë tonë energjetike dhe do të ulë varësitë. BE do të vazhdojë të kontribuojë në tranzicionin energjetik në Ballkanin Perëndimor.
16. Menaxhimi i migracionit mbetet një sfidë dhe përgjegjësi e përbashkët dhe një prioritet kyç. Ndërsa është bërë përparim, nevojiten veprime të mëtejshme nga partnerët e Ballkanit Perëndimor për të përafruar plotësisht politikën e vizave me BE-në, për të luftuar kontrabandën e migrantëve dhe trafikimin e qenieve njerëzore, si dhe për të forcuar më tej menaxhimin e kufijve, sistemet e azilit dhe pritjes, si edhe kthimet në vendet e origjinës.
17. Përpjekjet e përbashkëta duhet të vazhdojnë gjithashtu në luftën kundër korrupsionit, trafikimit të drogës dhe të gjitha formave të krimit të rëndë dhe të organizuar, si dhe në parandalimin dhe kundërshtimin e terrorizmit dhe ekstremizmit të dhunshëm, në përputhje me Planin e ri të Përbashkët të Veprimit të nënshkruar së fundmi, dhe në kuadër të nisjes së Koalicionit Evropian Kundër Drogës (ECAD) për të adresuar sfidat e lidhura me drogën.
18. Mungesa e normalizimit të marrëdhënieve mes Prishtinës dhe Beogradit vazhdon të pengojë të dy partnerët në rrugën e tyre evropiane. Të gjitha marrëveshjet e arritura në Dialogun e lehtësuar nga BE mes Beogradit dhe Prishtinës duhet të zbatohen, në veçanti Marrëveshja për Rrugën drejt Normalizimit dhe Aneksi i saj. Mbështetja në kuadër të Mekanizmit të Reformës dhe Rritjes për Ballkanin Perëndimor kushtëzohet me angazhimin konstruktiv të partnerëve, me përparim të matshëm dhe rezultate konkrete në normalizimin e marrëdhënieve të tyre.
19. Ne theksojmë rëndësinë e përpjekjeve të vazhdueshme të përbashkëta për komunikimin strategjik, përfshirë mbi përfitimet e zgjerimit dhe integrimit gradual, si dhe nevojën për të ndërtuar besim, mirëkuptim dhe konsensus shoqëror. Ne llogarisim tek partnerët e Ballkanit Perëndimor që t’i komunikojnë publikut të tyre se BE mbetet partneri më i afërt i rajonit, donatori kryesor, investitori dhe partneri tregtar, dhe të demonstrojnë angazhimin e tyre ndaj vlerave dhe reformave të BE-së përmes fjalëve dhe veprimeve.
20. Ne presim me padurim Samitin e ardhshëm BE–Ballkani Perëndimor në Mal të Zi në qershor 2026.
21. Ne mirëpresim përafrimin e partnerëve të Ballkanit Perëndimor me këtë Deklaratë.
