Ukraina ka ndryshuar ndjeshëm “planin e paqes” të SHBA-së për t’i dhënë fund konfliktit, duke hequr disa nga kërkesat maksimaliste të Rusisë, thanë njerëz të njohur me negociatat, ndërsa udhëheqësit evropianë paralajmëruan të hënën se nuk mund të arrihet një marrëveshje shpejt.
Volodymyr Zelenskyy mund të takohet me Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë më vonë këtë javë, sipas burimeve, mes një sërë telefonatash midis Kievit dhe Uashingtonit. Ukraina po bën presion që Evropa të përfshihet në bisedime.
Plani origjinal prej 28 pikash SHBA-Rusi u hartua muajin e kaluar nga Kirill Dmitriev, i dërguari special i Vladimir Putinit dhe përfaqësuesi i Trump, Steve Witkoff. Ai i bën thirrje Ukrainës të tërhiqet nga qytetet që kontrollon në rajonin lindor të Donbasit, të kufizojë madhësinë e ushtrisë së saj dhe të mos i bashkohet NATO-s.
Gjatë negociatave të së dielës në Zvicër – të udhëhequra nga sekretari i shtetit i SHBA-së, Marco Rubio, dhe shefi i stafit të Zelensky-t, Andriy Yermak – plani u rishikua në thelb. Tani ai përfshin vetëm 19 pika. Kievi dhe partnerët e tij evropianë thonë se vija ekzistuese e frontit duhet të jetë pika fillestare për diskutimet territoriale.
Të hënën, Zelenskyy tha: “Që tani, pas Gjenevës, ka më pak pika, jo më 28, dhe shumë elementë të saktë janë përfshirë në këtë kornizë”, duke shtuar se çështje të ndjeshme do të diskutoheshin me Trumpin.
Ata thonë se nuk mund të ketë njohje të tokës së sekuestruar nga Rusia ushtarakisht dhe se Kievi duhet të marrë vendimet e veta nëse do të bashkohet me BE-në dhe NATO-n – diçka për të cilën Kremlini dëshiron të vërë veton ose të vendosë kushte. Zëvendësministri i parë i jashtëm i Ukrainës, Sergiy Kyslytsya, i tha Financial Times se çështje të tilla ishin “vendosur në kllapa” që Trump dhe Zelenskyy të vendosnin më vonë.
Rubio i vlerësoi bisedimet e së dielës si “shumë, shumë pozitive”. Duke shkruar në Truth Social të hënën, Trump, i cili ditë më parë kishte akuzuar udhëheqjen e Ukrainës se nuk kishte “mirënjohje zero”, gjithashtu mbajti një ton pozitiv.
“A është vërtet e mundur që po bëhet përparim i madh në bisedimet e paqes midis Rusisë dhe Ukrainës??? Mos e besoni derisa ta shihni, por diçka e mirë mund të jetë duke ndodhur. ZOTI E BEKOFTE AMERIKËN!”, shkroi ai.
Delegacioni i Ukrainës e informoi Zelenskyy-n rreth bisedimeve të hënën, pasi u kthye në Kiev nga Gjeneva. Ata e përshkruan versionin e fundit të planit si më realist. Më vete, Zelenskyy foli me zëvendëspresidentin e SHBA-së, JD Vance, dhe i kërkoi atij të përfshijë vendet evropiane në proces. Vance thuhet se është pajtuar.
Por, në shenjën më të qartë deri më tani, plani origjinal prej 28 pikash – i parë gjerësisht si i favorshëm për Moskën – ende nuk i plotëson disa kërkesa kyçe të Kremlinit, ndërsa ndihmësi më i lartë i politikës së jashtme i Putinit tha të hënën se Moska do të kërkojë të “ripërpunojë” pjesë të tij.
“Na u dha një lloj drafti… i cili do të kërkojë ripërpunim të mëtejshëm”, tha Yuri Ushakov, duke shtuar se “shumë dispozita” të planit dukeshin të pranueshme për Rusinë, por të tjerat do të “kërkonin diskutimet dhe shqyrtimin më të detajuar midis palëve”.
Duke nënvizuar qëndrimin e ashpër të Kremlinit, Ushakov tha se Moska do të refuzonte një kundërpropozim evropian nga fundjava, i cili, sipas një kopjeje të parë nga Reuters, ndryshon kuptimin dhe rëndësinë e pikave kyçe në lidhje me anëtarësimin në NATO dhe territorin.
“Plani evropian, në shikim të parë… është krejtësisht jokonstruktiv dhe nuk funksionon për ne”, tha ai.
Ndërsa negociatorët përpiqeshin të rishikonin një kornizë, Ukraina dhe Rusia numëruan viktimat të martën në mëngjes, pasi shkëmbyen sulme vdekjeprurëse gjatë natës.
Guvernatori në detyrë i rajonit të Rostovit në Rusi tha se të paktën tre persona u vranë nga sulmet ukrainase. Autoritetet në Kiev thanë se të paktën një person u vra dhe shtatë të tjerë u plagosën në kryeqytet, pasi një breshëri raketash dhe dronësh shënjestruan sektorin e energjisë të vendit.
Mbretëria e Bashkuar dhe BE-ja mbetën të habitura javën e kaluar kur plani origjinal u zbulua në mediat amerikane. Sekretari i ushtrisë, Dan Driscoll – miku dhe shoku i klasës së Vance-it në universitet – u dërgua në Kiev me një delegacion ushtarak për të informuar Zelensky-n mbi përmbajtjen e tij.
Që atëherë, qeveritë evropiane janë përpjekur ta rishikojnë dokumentin, i cili duket se është shkruar fillimisht në rusisht. Udhëheqësit e BE-së që morën pjesë në një samit BE-Afrikë në Angola mirëpritën një shkallë progresi, por thanë se mbetet shumë më tepër punë për t’u bërë dhe këmbëngulën që Evropa duhet të jetë plotësisht e përfshirë dhe Rusia duhet të jetë e pranishme nëse bisedimet do të përparojnë në mënyrë thelbësore.
Presidenti i Këshillit Evropian, António Costa, vlerësoi “një moment të ri”, duke thënë pas bisedimeve në periferi të samitit se, ndërsa çështjet mbetën të pazgjidhura, “drejtimi është pozitiv”. Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, e quajti gjithashtu “kornizën e rafinuar të paqes” të dakordësuar në Zvicër “një bazë të fortë për të ecur përpara”, por shtoi: “Mbetet punë për t’u bërë”.
Von der Leyen tha se parimet thelbësore në të cilat BE do të këmbëngulë gjithmonë janë se “territori dhe sovraniteti i Ukrainës duhet të respektohen – vetëm Ukraina, si një vend sovran, mund të marrë vendime në lidhje me forcat e saj të armatosura”.
Kancelari gjerman, Friedrich Merz, tha se si Evropa ashtu edhe Rusia duhet të jenë plotësisht të përfshira. “Hapi tjetër duhet të jetë: Rusia duhet të ulet në tryezën e bisedimeve”, tha Merz, ndërsa evropianët duhet të jenë në gjendje të japin pëlqimin e tyre për “çështjet që ndikojnë në interesat dhe sovranitetin evropian”.
Bisedimet do të ishin një “proces afatgjatë” dhe Merz tha se nuk priste ndonjë përparim këtë javë. Kryeministri polak, Donald Tusk, tha se bisedimet ishin delikate sepse “askush nuk dëshiron t’i dekurajojë amerikanët dhe Presidentin Trump nga të paturit e SHBA-së në anën tonë në këtë proces”.
Tusk theksoi gjithashtu se çdo zgjidhje paqeje duhet të “forcojë, jo të dobësojë, sigurinë tonë” dhe nuk duhet të “favorizojë agresorin”. Kryeministri i Suedisë, Ulf Kristersson, tha se Rusia “duhet të detyrohet të ulet në tryezën e negociatave” për të parë se “agresioni… nuk ia vlen kurrë”.
Keir Starmer, kryeministri britanik, tha se kishte ende punë për të bërë, por po bëhej përparim. Një grup vendesh që mbështesin Ukrainën – koalicioni i të vullnetshmëve – do ta diskutonte çështjen në një video-thirrje të martën, tha ai.
Kryetarët e komisioneve parlamentare të punëve të jashtme të 20 vendeve evropiane, përfshirë Francën, Irlandën, Poloninë, Spanjën dhe Mbretërinë e Bashkuar, lëshuan një deklaratë të rrallë të përbashkët duke thënë se paqja e drejtë dhe e qëndrueshme nuk do të arrihet duke “iu nënshtruar agresorit”, por duhet të jetë “e bazuar në të drejtën ndërkombëtare dhe të respektojë plotësisht integritetin territorial, pavarësinë dhe sovranitetin e Ukrainës”.
Të hënën, Shtëpia e Bardhë kundërshtoi kritikat, përfshirë ato brenda partisë Republikane, se Trump po favorizon Rusinë.
“Ideja se SHBA-të nuk po angazhohen në mënyrë të barabartë me të dyja palët në këtë luftë për ta çuar atë në një fund është një gabim i plotë dhe total”, u tha gazetarëve sekretarja e shtypit, Karoline Leavitt.
Zelenskyy është në gjendjen e tij më të dobët që nga fillimi i luftës, pas një skandali korrupsioni që çoi në shkarkimin e dy ministrave të tij, ndërsa Rusia po fiton terren në fushëbetejë.
