Ministrja e Energjisë, Minierave dhe Burimeve Minerale, Sanja Bozhinovska, mori pjesë në
‘Forumin për Liri’ dy-ditor, një ngjarje politike ndërkombëtare e organizuar nga Unioni i
Forcave të Reja në Maqedoninë e Veriut dhe rrjeti global i të rinjve politikë të qendrës së djathtë dhe konservatore. Ngjarja mblodhi së bashku pjesëmarrës, udhëheqës të rinj nga më shumë se 45 vende, me fokus në sfidat politike, ekonomike dhe strategjike me të cilat përballen brezat e rinj në Evropë dhe më gjerë.
Paneli për energjinë, ku mori pjesë ministrja Bozhinovska, tërhoqi vëmendje të konsiderueshme për qasjen e saj direkte dhe të argumentuar ndaj politikës energjetike – një temë që sot është thelbësore për çdo shtet modern.
Në fjalën e saj, ministrja Bozhinovska theksoi se që nga formimi i Ministrisë në vitin 2024,
sektori energjetik ka kaluar periudhën më dinamike të reformave deri më tani.
„U përballëm me detyrimin që gjithçka të zhvillohet me përshpejtim– të krijojmë një institucion nga zero, për të stabilizuar gjendjen dhe për të krijuar një mision të qartë. Sot mund të them: për herë të parë pas një kohe të gjatë, Maqedonia e Veriut ka një drejtim të qartë energjetik, projekte konkrete dhe partnerë rajonalë që na shohin si një lojtar serioz’, theksoi ministrja.
Bozhinovska theksoi se energjia është një sektor ku nuk ka vend për improvizim.
‘Ose keni të dhënat, strategjinë, infrastrukturën dhe partneritetet – ose nuk keni asgjë. Prandaj gjëja e parë që bëmë ishte të vendosnim rregull: të shohim se ku jemi, çfarë kemi, çfarë na mungon dhe çfarë mund të realizohet realisht me ritmin që kërkojnë tregjet moderne të energjisë’, theksoi ministrja.
Ajo prezantoi rezultatet kryesore: fillimin e zbatimit të interkonektorit të gazit me Greqinë, punën e sinkronizuar me Serbinë për një interkonektor të ardhshëm, finalizimi i lidhjes
elektroenergjetike me Shqipërinë, ligji i ri bazë për energjinë, ligjet e reja për burimet e
ripërtrishme, gjeologjinë dhe minierat, efikasitetin e energjisë, procedurat e përshpejtuara për lidhjen e kapaciteteve të erës dhe diellit, planin trevjeçar për rinovimin me efikasitet energjetik të ndërtesave publike, përgatitja e një masterplani për rrjetin dhe investimet.
Në panel, ajo foli edhe për integrimin rajonal si parakusht për stabilitet.
‘Nuk mund të mbyllet një shtet vetë dhe të prisë t’i zgjidhë të gjitha sfidat e tij energjetike. Në energji, pavarsia pa ndërlidhje nuk do të thotë më siguri – sot ne shohim qartë se vetëm vendet që janë pjesë e sistemit global të rrjetit energjetik mund të jenë të qëndrueshme.’
Ajo theksoi se Maqedonia e Veriut po bën një ndryshim në pozicionimin e saj:
‘Interkonektori me Greqinë po ndryshon mënyrën se si vendi qaset në tregjet evropiane dhe burimet e reja të gazit. Paralelisht, me Serbinë dhe Shqipërinë, kemi krijuar një kornizë të re të bashkëpunimit funksional rajonal. Në energjetikë, nuk mund të mbijetosh vetë. Në të kaluarën, ne uleshim vetëm. Ne nuk morëm pjesë aktive në ndonjë forum të rëndësishëm për politikën energjetike – ishim të huaj, të përjashtuar nga proceset kryesore evropiane dhe globale. Sot, nuk është më rastësi. “
Ajo gjithashtu kujtoi Forumin Ndërkombëtar të Energjisë në tetor, i cili u organizua nga
Ministria:
‘Maqedonia e Veriut sot jo vetëm që ulet në tryezë në baza të barabarta me vendet e tjera, por merr edhe rolin e nikoqirjes. Në Forumin e 14-të Ndërkombëtar të Energjisë për Zhvillim të Qëndrueshëm (IFESD-14), ne mblodhëm së bashku ata që formësojnë të ardhmen e energjisë – mbi 800 pjesëmarrës nga më shumë se 70 vende. Është një mesazh i qartë se Maqedonia e Veriut po kthehet si faktor në hartën rajonale dhe evropiane të energjisë’.
Pa hapa dramatikë – por tranzicion i llogaritur
Në pyetjen për mbylljen e kapaciteteve të qymyrit, Bozhinovska ishte e direkte:
„Nuk egziston mbyllje pa plan, nuk ka siguri pa alternativa. Unë mbështes hapa të zgjuar dhe të llogaritur me rrezik minimal dhe stabilitet maksimal. Ne jemi plotësisht të përkushtuar ndaj tranzicionit të gjelbër – por jo përmes improvizimit të shpejtë, jo në kurrizin e qytetarëve dhe jo pa një burim të qëndrueshëm të energjisë bazë. Le të jemi realistë: sot ne tashmë prodhojmë mbi 40% të energjisë sonë nga burime të ripërtrishme, por kjo është e vërtetë kur ka diell, erë ose ujë.
Dhe ne kemi nevojë për energji gjatë natës, në ditët pa erë dhe kur kushtet hidrologjike janë të dobëta. Kjo është arsyeja pse ne po e bëjmë tranzicionin me rregull, me një plan dhe me alternativa.
Interkonektorët janë sigurimi ynë, ne investojmë në burimet e ripërtrishme dhe efikasitetin e energjisë, që për ne është kapaciteti real i prodhimit – çdo kilovat që kursejmë është një kilovat që nuk duhet të prodhojmë. Ky sektor nuk duhet të bëjë hapa dramatikë, të shpejtë dhe të rrezikshëm. Ne po ndërmarrim hapa të qëndrueshëm dhe të llogaritur – sepse energjia është një vend ku ose keni kontroll, planifikoni dhe rregulloni ose nuk jeni një faktor.’
Në fund, ministrja shtoi:
‘Duhet të jemi të sinqertë: asgjë në energji nuk po ndodh nga sot për nesër. Prej vitesh, sektori është lënë pas dore, pa plan të qartë, pa investime dhe pa hapa të vërtetë përpara. Ajo që po bëjmë sot është hedhja e themeleve – në mënyrë që në 5 deri në 10 vitet e ardhshme Maqedonia e Veriut të jetë e sigurt, e qëndrueshme dhe e pavarur nga energjia. Sot më në fund kemi kontroll, vizion dhe drejtim të qartë – dhe ne po e mbajmë atë drejtim.’
