Gjykata Kushtetuese ngriti procedurë për nenin 2 të Ligjit për ndryshime dhe plotësime të Ligjit për sigurim pensional dhe invalidor, i cili i referohet rritjes lineare të pensioneve, me të cilën harmonizimi i rregullt mujor në bazë të rritjes së pagave dhe shpenzimeve për jetë zëvendësohet me një shpërndarje të barabartë të mjeteve për të gjithë pensionistët, pa dallim të vlerës së pensionit, stazhit ose kontributit të paguar.
Duke vepruar në lidhje me këtë rast në seancën e djeshme, me propozim të gjyqtares raportuese Dobrilla Kacarska, Gjykata vendosi me vetëiniciativë të ngritë procedurë për nenin 2 të ligjit për ndryshime dhe plotësime të Ligjit për sigurim pensional dhe invalidor, të publikuar më 20.07.2025 në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 154/25.
Nga Gjykata Kushtetuese sqarojnë se bëhet fjalë për një dispozitë që rrit pensionet (në opinion i njohur si rritja lineare), përkatësisht me nenin 2 të kontestuar e drejta e harmonizimit mujor të rregullt të pensioneve, llogaritjet e bëra në bazë të rritjes së pagave dhe shpenzimeve për jetë janë zëvendësuar me sistemim linear të vlerës së përgjithshme të mjeteve për të gjithë pensionistët në mënyrë të barabartë, pa marrë parasysh vlerën e fituar dhe të realizuar të pensionit, stazhit dher kontributit të paguar.
Gjykata, siç qëndron në kumtesë, e ka marrë parasysh faktin se harmonizimi i pensioneve është e drejtë e siguruesit që i garanton siguri sociale në kuadër të Ligjit për sigurim pensional dhe invalidor, me të cilën realizohet edhe garancioni kushtetues për siguri sociale të qytetarëve.
Gjykata Kushtetuese në këtë fazë të procedurës ka shprehur dyshim se neni 2 i kontestuar shkelte parimet kushtetuese për drejtësi sociale, barazi të qytetarëve si dhe siguri të drejtë dhe pritjet legjitime si parime juridike. “Njëherit, u parashtrua pyetja nëse dispozita kontestuese prodhon diskriminim në bazë të vlerës së pensionit dhe pabarazisë mes pranuesve të pensioneve, përkatësisht ata pensionistë që kanë pasur stazh më të gjatë të punës, pagesa më të larta në sistemin pensional dhe bazë më të lartë, marrin rritje më të vogël të pensioneve, krahasuar me pensionistët me pensione më të ulëta”, thonë nga Gjykata Kushtetuese.
Pensioni është një pronë e fituar, e drejtë individuale dhe në përputhje me nenin 30 të Kushtetutës, e drejta e pronës është e garantuar dhe nuk mund t’i kufizohet ose t’i hiqet askujt. Si rrjedhojë, Gjykatës Kushtetuese i është bërë pyetja nëse dispozita e kontestuar kufizon të drejtën e pronës së pensionistëve me pensione më të larta.
Gjykata Evropiane për të drejtat e njeriut në Strasburg deklaron në vendimet e saj se për qëllimet e nenit 14 (ndalesë nga diskriminimi) nga Konventa evropiane për mbrojtjen e të drejtave të njeriut, dallimi në trajtim është diskriminues nëse “nuk ka arsyetim objektiv ose të mençur”, përkatësisht nëse nuk e realizon “qëllimin legjitim” ose nëse nuk ekziston “marrëdhënie e arsyeshme proporcionaliteti midis mjeteve të përdorura dhe qëllimit që kërkohet të realizohet”.
Duke filluar një procedurë për të vlerësuar kushtetutshmërinë e nenit të kontestuar, Gjykata Kushtetuese do të shqyrtojë nëse zgjidhja ligjore është e justifikuar dhe mjaftueshëm e balancuar.
Duke vepruar në këtë rast, Gjykata hodhi poshtë iniciativën e paraqitur nga Tito Beliçanec, Jadranka Mrshiq dhe Suzana Moskovska me arsyetimin se dispozitat e kontestuara (neni 3 dhe neni 18 i Ligjit për ndryshimin e Ligjit për Sigurimin Pensional dhe Invalidor të publikuar më 18 shtator 2024) janë të natyrës kohore dhe nuk janë më pjesë e qarkullimit juridik.
